การขยายพันธ์พืช

ประโยชน์ของการขยายพันธุ์พืช

การขยายพันธุ์พืชมีประโยชน์ ดังนี้
1. ทำให้มีจำนวนต้นพืชมากขึ้น
2. ช่วยรักษาพันธุ์พืชที่มีลักษณะดีมิให้สูญพันธ์
3. ทำให้ได้พันธุ์พืชใหม่ที่มีคุณภาพดี

การคัดเลือกพันธุ์ การเลือกหัวและหน่อเพื่อใช้เป็นต้นพันธุ์ ควรปฏิบัติดังนี้
1. เลือกหัวและหน่อจากต้นพันธุ์ดี มีลักษณะตรงตามพันธุ์
2. เลือกหัวและหน่อที่สมบูรณ์แข็งแรง
3. มีขนาดเหมาะสมในการขยายพันธุ์ ขนาดไม่เล็ก ไม่โตจนเกินไป แตกใบอ่อนประมาณ 2-3 ใบ เลือกหัวและหน่อที่ปราศจากโรคและแมลงรบกวน
เครื่องมือในการขยายพันธุ์โดยการแยกหัวและหน่อ
เสียม สำหรับขุดคุ้ยดินเพื่อแยกหัวและหน่อของพืช
มีด สำหรับตัดแยกหน่อจากต้นเดิม
ช้อนปลูก สำหรับขุดหัวหน่อของพืชและขุดหลุม สำหรับพืชต้นเล็กๆ
จอบ สำหรับขุดแปลง หรือขุดหลุมปลูก

การเก็บรักษาเครื่องมือ
เมื่อใช้งานเสร็จแล้ว ล้างให้สะอาด เช็ดให้แห้ง ทาน้ำมันกันสนิมส่วนที่เป็นโลหะ เก็บเข้าที่ให้เรียบร้อย
วิธีแยกหัวและหน่อ การแยกหัวและหน่อของต้นพืชเพื่อนำไปปลูก มีขั้นตอนในการปฏิบัติดังนี้
1. เมื่อเลือกหัวและหน่อได้ตามต้องการแล้ว ใช้เสียมหรือช้อนปลูกขุดคุ้ยให้เห็นส่วนของหัวและหน่อที่แยกออกมาจากต้นเดิม
2. ใช้มีดคมๆเฉือนส่วนของหัวและหน่อที่ติดกับต้นเดิมให้ขาดออกจากกัน
3. ใช้เสียมหรือช้อนปลูกขุดหัวและหน่อที่เฉือนขาดจากต้นแม่แล้วขึ้นมา
4. ถ้าหัวและหน่อมีใบติดมาก ควรตัดใบทิ้งบ้างเพื่อป้องกันการคายน้ำ
5. ตัดรากที่ติดมากับหัวและหน่อ
6. นำไปปลูกในภาชนะหรือแปลงที่เตรียมไว้

ข้อดีและข้อเสียของการขยายพันธุ์ด้วยวิธีแยกหน่อและหัว
ข้อดี
1. ได้พืชที่มีลักษณะตรงตามพันธุ์เดิมทุกประการ
2. ทำได้ง่ายกว่าการขยายพันธุ์พืชโดยการใช้ส่วนต่างๆ ของพืช วิธีอื่นๆ
3. ให้ผลผลิตเร็วกว่าการขยายพันธุ์โดยการใช้เมล็ด

ข้อเสีย
1. ขยายพันธุ์ได้ครั้งละน้อยๆ
2. ทำได้ช้ากว่าการขยายพันธุ์ด้วยเมล็ด
3. เสียค่าใช้จ่ายมากกว่า



วิธีปลูก
1. ขุดหลุมในภาชนะหรือแปลงที่เตรียมดินไว้แล้ว นำหัวและหน่อที่แยกไว้มาวางกลางหลุม
2. กลบดินให้มีส่วนยอดโผล่ออกมา ให้มีสภาพเหมือนก่อนแยกมาปลูก ระวังอย่าให้ดินกลบยอด หรือปลูกตื้นจนดินกลบรากไม่มิด
3. การปลูกเว้นระยะห่างระหว่างแถวและระหว่างต้น โดยคำนึงถึงขนาดการเจริญเติบโตของพืชเมื่อโตเต็มที่แล้ว ต้นพืชมีขนาดใหญ่ระยะห่างก็มาก ส่วนพืชที่มีขนาดเล็กระยะห่างก็น้อยลง
4. รดน้ำให้ชุ่มแต่อย่าให้แฉะขัง เพราะโคนต้นอาจเน่าตายได้ต่อไปรดน้ำทุกเช้าเย็น
5. ทำร่มบังแดด ประมาณ 3-5 วันควรทำในเวลาตอนเช้าหรือเย็นที่แดดไม่จัดมาก

ตัวอย่างการขยายพันธุ์พืชชนิดต่าง ๆ
ว่านสี่ทิศ
เป็นพืชที่มีใบสีเขียวบางชนิดมีสีขาวอยู่ตรงกลางใบดอกมีหลายสี เช่น สีแดง ส้ม ชมพู แสด ขาว เป็นต้น การขยายพันธุ์ เมื่อเลือกต้นพันธุ์ได้แล้ว ใช้ช้อนปลูกขุดที่โคนต้นจนเห็นหัวเดิมและหัวที่เกิดจากหัวของต้นแม่ ใช้ช้อนปลูกงัดหัวขึ้นมาจากดินเล็กน้อย จากนั้นใช้มีดตัดแยกส่วนของหัวที่เจริญออกมาจากต้นแม่แล้วทำการตัดแต่งใบและรากออกบางส่วน ก่อนนำไปปลูก การปลูก เมื่อเตรียมดินเสร็จ ใช้ช้อนปลูกขุดเป็นหลุม วางหัวว่านสี่ทิศลงไปกลบดินให้แน่น รดน้ำให้ชุ่มต่อไปรดน้ำเช้าเย็นทุกวัน